Scriptium- Posted on
Wat is een probleemstelling?
Met je probleemstelling breng je in kaart welk probleem je met je onderzoek wilt onderzoeken of oplossen. Uit de probleemstelling vloeit de onderzoeksvraag of hoofdvraag van de scriptie. Het formuleren van je probleemstelling en doelstelling is dan ook geen onbelangrijke stap. Het bepaalt namelijk de algemene richting van de scriptie, het soort onderzoek dat je gaat uitvoeren en op welke manier je je vraagstuk gaat onderzoeken. Bij veel studenten bestaat enige onduidelijkheid over wat de probleemstelling nu precies is. In dit artikel wordt het verder uitgelegd.
Wat is het verschil tussen een probleemstelling en de hoofdvraag?
Veel onderwijsinstellingen en begeleiders halen de begrippen ‘probleemstelling’ en ‘hoofdvraag’ door elkaar. Het zijn echter niet dezelfde twee zaken. De probleemstelling leidt namelijk tot je hoofdvraag. Zorg er dus voor dat jullie beide over hetzelfde spreken wanneer je contact hebt met je begeleider.
De probleemstelling is een vast onderdeel dat opgenomen dient te worden in de structuur van je scriptie. In het onderdeel ‘probleemstelling’ geef je antwoord op de volgende vragen:
Aan de hand van de bovenstaande drie vragen kun je bekijken of jouw probleemstelling alle onderdelen bevat.
De probleemstelling formuleren
Het formuleren van je probleemstelling verloopt via verschillende onderdelen van je inleiding. In de onderstaande afbeelding is te zien hoe je begint bij het onderwerp. Na het vaststellen van het onderwerp ga je via de aanleiding en literatuur naar de probleemanalyse. En daaruit vloeit een probleemstelling voort.
1. Het onderwerp
Het formuleren van de probleemstelling begint bij het onderwerp van de scriptie. Dat beginpunt vormt de basis van het onderzoek. Als je je onderwerpkeuze goed hebt voorbereid, is je onderwerp relevant en redelijk afgebakend.
2. Aanleiding
Je hebt als het goed is een aanleiding om dit onderwerp specifiek te behandelen. Anders had je vast een ander onderwerp gekozen. Misschien kwam je een gat tegen in de onderzoeksliteratuur? Of is het een onderwerp dat dicht bij jou persoonlijk ligt? Het kan ook nog zo zijn dat je schrijft voor een opdrachtgever. In dat geval is de opdracht de aanleiding voor je onderzoek. In ieder geval geeft de aanleiding al meer richting aan je onderwerp.
3. Literatuur
Op basis van je aanleiding en het onderwerp duik je in beschikbare literatuur. Het is namelijk wel de bedoeling dat jouw onderzoek een bijdrage levert aan het wetenschappelijke veld. Je dient als het ware het ‘gat’ in het onderzoeksveld te vinden. Er is natuurlijk veel te vinden over analfabetisme. Ook over analfabetisme bij 65+’ers. Na een tijdje zoeken kun je weinig vinden over de invloed van analfabetisme op het om kunnen gaan met overheidsplichten. Op basis hiervan kader je het onderwerp af tot iets wat in dat wetenschappelijk gat past.
3. Probleemanalyse
Je hebt nu een aardig beeld van de probleemanalyse. Je aanleiding en de literatuur samen bieden meer focus voor jouw brede onderwerp. Hoewel het woord ‘probleem’ suggereert dat je probleemanalyse een probleem moet bevatten, is dat niet per definitie zo. De term ‘probleem’ kan in dit geval beschouwd worden als ‘een afgebakende, relevante toespitsing op het bredere onderwerp’. Je brengt dus alle informatie die je tot nu toe hebt samen tot een probleemanalyse. Die probleemanalyse ga je vervolgens uitdistilleren tot een probleemstelling. Onderstaand vind je een voorbeeld van een probleemanalyse op basis van analfabetisme.
4. Probleemstelling
Uit de bovenstaande probleemanalyse destilleer je vervolgens een probleemstelling. Dit is een kortere, beknoptere versie van je probleemanalyse. Vaak bevat een probleemstelling maar één of twee zinnen. Let er wel op dat de probleemstelling niet in een vragende vorm wordt geformuleerd. Dat doe je pas bij je hoofdvraag.
De probleemstellingsparagraaf in je scriptie kan natuurlijk niet bestaan uit maar één of twee zinnen. Je dient het te verbinden aan de omliggende paragrafen. Eventueel geef je ook meer uitleg als dat nodig is.
Van probleemstelling naar hoofdvraag
De stap van probleemstelling naar onderzoeksvraag is vervolgens erg simpel. Je buigt je probleemstelling, samen met je doelstelling, om naar een vraagstelling. Hieronder staat de doelstelling voor ons specifieke voorbeeld over analfabetisme.
Samen met de probleemstelling leidt dit tot de volgende onderzoeksvraag:
Je probleemstelling en onderzoeksvraag bepalen vervolgens hoe het onderzoek ontworpen gaat worden.
De probleemstelling als rode draad
Je probleemstelling geeft samen met de doelstelling niet alleen richting aan het onderzoek. Deze fungeert ook als rode draad bij het schrijven van de daadwerkelijke scriptie. Alle afzonderlijke onderdelen in je tekst zijn gebaseerd op en refereren terug aan de probleemstelling.
Een goede tip is dan ook om tijdens het schrijven per onderdeel te controleren of het verband met je oorspronkelijk geformuleerde probleemstelling duidelijk is. De correctoren van Scriptium die de structuur en inhoud van je scriptie controleren, zullen je document aan deze eis toetsen.
In het conclusiegedeelte van de scriptie wordt uiteindelijk uitvoerig een oplossing geformuleerd voor de probleemstelling. Je geeft in dit gedeelte antwoord op de onderzoeksvraag, die is voortgekomen uit de probleemstelling. Vergelijk je probleemstelling met de conclusie en stel vast dat deze goed op elkaar aansluiten. Als je dat hebt gedaan, is je scriptie zo goed als af en het onderzoek voltooid.
Externe probleemstellingen
In sommige gevallen wordt de probleemstelling door een externe partij aangeleverd. Een goed voorbeeld hiervan is adviserend onderzoek dat uitgevoerd wordt in opdracht van een bedrijf of instantie. De directie van een bedrijf heeft een probleem geïdentificeerd binnen de organisatie en wil dat met onderzoek oplossen. Een dergelijk probleem kan bijvoorbeeld zijn:
Het ziekteverzuim onder werknemers op de fabrieksvloer is in 2022 verdubbeld ten opzichte van 2021.
Hoewel de probleemstelling min of meer wordt aangeleverd, dien je nog steeds een probleemanalyse uit te voeren om uiteindelijk tot een afgebakende en goede onderzoeksvraag te komen. Zorg dat de probleemstellingssectie ten eerste beschrijft wat het probleem precies is. Ten tweede waar het probleem zich precies afspeelt en ten slotte wie er betrokken zijn bij het probleem.
Je onderzoeksvraag wordt vervolgens een vraag die bestaat uit één afgebakende en heldere zin. Laten we de probleemstelling voor het voorbeeld formuleren:
Bedenk wel dat deze voorbeeld-probleemstelling zeer mager is en slechts bedoeld is als illustratie. De daadwerkelijke probleemstelling in je scriptie dient uitgebreider te zijn.
Professionele hulp van Scriptium
Heb je moeite met het opstellen van de probleemstelling? Wil je graag hulp van een professional die je ondersteunt bij het schrijven van de scriptie? Scriptium kan helpen met persoonlijke scriptiebegeleiding. Of het nu gaat om een kwalitatief of kwantitatief onderzoek, we hebben altijd een geschikte begeleider beschikbaar. Daarbij staan we 7 dagen per week voor je klaar.
Mijn probleemstelling is: hoe kan het management tot een meer structurele samenwerking tussen de twee afdelingen komen, en wat is de passende leiderschapsstijl bij deze verandering? Hoe kan het best een SMART doelstelling hierop formuleren?
Hallo Quint,
zoals jij het hebt geformuleerd is het een onderzoeksvraag, geen probleemstelling. Een probleemstelling is altijd in de vorm van een stelling. Dat gezegd hebbende, een SMART doelstelling zou als volgt kunnen zijn:
Het doel is om er binnen 12 maanden voor te zorgen dat afdelingen A en C binnen organisatie X meer gaan samenwerken op vlak van Y. De manier van leidinggeven binnen de teams dient te worden aangepast, opdat beide afdelingen meer kennis met elkaar delen met betrekking tot informatie Z.
Zie ons artikel over de doelstelling voor meer informatie over het opstellen van een goede doelstelling in je onderzoek.
Wat is de juiste volgorde? Moet eerst de probleemstelling geformuleerd worden? En daarna de doelstelling en hoofdvraag/deelvragen? Of eerst de doelstelling, dan de probleemstelling en dan onderzoeksvraag?
Hallo Inge,
Bedankt voor je vraag. Normaal gezien wordt eerst de probleemstelling gegeven, vervolgens het doel op basis van het probleem, en daarna volgen de onderzoeksvragen.
Moet probleemstelling één zin zijn of meerdere zinnen?
Het kan in één zin neergezet worden. Je kunt ook een wat uitgebreidere probleemstelling schrijven. Die keus is aan de onderzoeker.
Hai, ik loop een beetje vast om een geschikte probleemstelling te vinden bij mijn onderwerp. Er is namelijk niet echt een probleem.
Mijn onderzoeksvraag is: ‘Welke elementen zorgen voor het oproepen van de emoties (blijdschap en verdriet) bij het zien van een schilderij uit de abstracte kunst bij jongeren tussen de 16 en 19 jaar?’
Het is voor mijn PWS, maar het formuleren van een geschikte probleemstelling (en ook doelstelling) lukt niet helemaal. Heeft u suggesties of tips?
Hallo Linde,
Bedankt voor je vraag. Een probleemstelling formuleren is vaak niet verplicht wanneer de onderzoeksvraag niet van dien aard is dat er een probleemstelling kan/moet worden opgesteld. In dit geval gaat het om een beschrijvende onderzoeksvraag. Een beschrijvende onderzoeksvraag is doorgaans niet gekoppeld aan een probleem (er hoeft niets opgelost te worden). Als je toch een probleemstelling wilt/moet formuleren, dan zul je denk ik eerst de hoofdvraag moeten herformuleren en van deze beschrijvende onderzoeksvraag een andere vraag moeten maken.