Scriptium- Posted on
Goede literatuurstudie
Tijdens je studie kan van je gevraagd worden een literatuurstudie uit te voeren. Een literatuurstudie kan net weer even anders zijn dan je gewend bent. Er bestaan op zichzelf staande literatuurstudies, maar het kan ook onderdeel zijn van een essay of een scriptie. Bij een literatuurstudie is een duidelijke vaststaande onderzoeksmethode aanwezig. Op deze pagina lees je wat een literatuurstudie is en hoe je een goede literatuurstudie uitvoert.
Wat is een literatuurstudie?
Een literatuurstudie wordt ook wel een literatuuronderzoek genoemd. Je doet onderzoek naar een bepaald onderwerp door stukken literatuur te bestuderen en die met elkaar te vergelijken. Op die manier vergaar je informatie over jouw onderwerp en kom je erachter hoe er in de academische wereld over geschreven wordt. Er bestaan twee soorten literatuurstudies: een opzichzelfstaande literatuurstudie en een literatuurstudie als deelonderzoek.
Een opzichzelfstaande literatuurstudie
Een opzichzelfstaande literatuurstudie vormt het gehele onderzoek. Je leest literatuur over jouw onderwerp en hier maak je een verslag van. Het verslag is een soort duidelijke samenvatting van bevindingen van onderzoekers. Met het verslag heb je een duidelijk overzicht van alle informatie die over dit onderwerp beschikbaar is. Je kunt ervoor kiezen de bevindingen van verschillende auteurs tegenover elkaar te zetten en een discussie te schetsen. Of je trekt zelf de conclusies van verschillende auteurs in vraag en probeert hun inzichten te weerleggen. Dit is afhankelijk van het doel en de hoofdvraag van je literatuurstudie.
Literatuurstudie als deelonderzoek
De literatuurstudie die niet op zichzelf staat is vaak onderdeel van een scriptie of ander groot onderzoek. Het doel van de literatuurstudie is dan om overzicht te krijgen over een onderwerp. Vervolgens kun je hierover een verdiepende onderzoeksvraag formuleren. Deze vorm van literatuurstudie is dus het begin van een groter onderzoek.
Hoe schrijf je een literatuurstudie?
Een literatuurstudie kan natuurlijk een flinke opgave lijken. Gelukkig kun je hier handig een stappenplan lezen voor hoe je met een literatuurstudie kunt beginnen.
Stap 1 - Literatuur zoeken
Voor literatuur kun je jouw universiteitsbibliotheek of mediatheek raadplegen. Daarnaast is er vaak een onlinebibliotheek die aan jouw universiteit of hogeschool verbonden is. Hier kun je bijvoorbeeld e-boeken en artikelen vinden. Een andere goede website voor academische artikelen is bijvoorbeeld JSTOR. Het is belangrijk om oudere, bekende literatuur met wat recentere literatuur te combineren. Zo krijg je een compleet beeld van wat er over jouw onderwerp onderzocht is. Hieronder hebben wij een paar tips op een rijtje gezet die helpen bij het vinden van goede literatuur voor je onderzoek.
- AND
Door AND tussen twee woorden te zetten krijg je alleen resultaten waar deze twee zoekwoorden in te vinden zijn. Als je bijvoorbeeld onderzoek doet naar depressie onder jongeren, kun je zoeken op ‘depressie AND jongeren’. Je elimineert dan de literatuur die alleen over depressie of alleen over jongeren gaat. Een voordeel hiervan is dat je zoekopdracht specifieker wordt.
- OR
Door OR tussen twee woorden te zetten krijg je resultaten die het ene of het andere zoekwoord bevatten. Ze zullen er dus nooit allebei in zitten. Zo kun je gemakkelijk op twee keywords tegelijk zoeken. Als je bijvoorbeeld onderzoek doet naar de verschillen tussen twee vogelsoorten, zoek je op ‘merel OR duif’. Een voordeel hiervan is dat het heel veel zoekresultaten oplevert. Een nadeel is dat minder resultaten relevant zullen zijn en je dus veel pagina’s moet doorspitten.
- NOT
Door NOT tussen twee woorden te zetten krijg je alleen resultaten die het eerste zoekwoord bevatten. Zo elimineer je de resultaten waar het tweede zoekwoord ook in zit. Als je bijvoorbeeld onderzoek doet naar George Washington en veel resultaten krijgt over Washington D.C., dan zoek je op ‘Washington NOT D.C.’. Een voordeel hiervan is dat je de literatuur elimineert die niet over jouw onderwerp gaat. Dit helpt je minder relevante informatie te filteren en je te focussen op relevante bronnen.
Stap 2 - Literatuur beoordelen
Waarschijnlijk heb je inmiddels een document samengesteld waar heel veel bronnen in staan. Het wil alleen niet zeggen dat deze bronnen ook echt allemaal bruikbaar zijn voor jouw onderzoek. Je zult ze eerst nog moeten beoordelen op betrouwbaarheid en relevantie. Dit doe je door een aantal vragen te stellen.
Stap 3 - Literatuur bestuderen
In de derde stap ga je de bronnen bestuderen. Het is hierbij goed om aantekeningen te maken. Zo heb je uiteindelijk een soort samenvatting van de informatie uit de bron die voor jou relevant is. Daarnaast is het belangrijk om te kijken hoe iemand het onderzoek heeft uitgevoerd. Het kan zijn dat een ander onderzoek andere resultaten bevat, omdat er van een andere onderzoeksmethode gebruik is gemaakt. Het is goed om je hier bewust van te zijn en dit verschil te beschrijven in je literatuurstudie. Zo kun je duidelijk maken waar de verschillen en overeenkomsten zijn tussen de inzichten van verschillende auteurs.
Schrijf altijd goed op waar je je informatie vandaan hebt. Schrijf bijvoorbeeld bij informatie uit een boek altijd paginanummers bij je aantekeningen. Zo kun je de informatie makkelijk terugvinden. Daarnaast heb je dit nodig om straks in je tekst op de juiste manier naar de gebruikte literatuur te verwijzen.
Stap 4 - Literatuurstudie schrijven
Tot slot ga je alle informatie die je hebt verzameld verwerken in een tekst. Dit is eigenlijk een samenvatting van de literatuur die je hebt bestudeerd. Voordat je begint met schrijven, is het van belang om een bepaalde structuur te kiezen. Dit is eigenlijk de manier waarop je de informatie wilt ordenen. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om de informatie in chronologische volgorde te beschrijven. Dan begin je met de oudere literatuur en eindig je bij wat er recent over het onderwerp is geschreven.
Je kunt je tekst ook structureren op thema. Dan bespreek je per alinea een ander thema’s dat met jouw onderwerp te maken heeft. Een andere handige manier is gebruikmaken van de trechtervorm. Door consistent te zijn in de structuur wordt je tekst helderder. Naast deze structuur is er natuurlijk ook de standaard opbouw van een tekst, bestaande uit inleiding, hoofdtekst en conclusie.
Op deze manier kun je jouw literatuurstudie effectief structureren:
Eigen mening?
Bij het schrijven van een literatuurstudie is je eigen mening altijd secundair. Het belangrijkste is namelijk dat je laat zien dat je begrijpt wat er over jouw onderwerp geschreven is. Sterker nog, vaak is het aan te raden om zo weinig mogelijk je eigen mening te laten doorklinken, omdat het afbreuk doet aan de kwaliteit en objectiviteit van je literatuurstudie. Het kan natuurlijk zijn dat je bepaalde inzichten krijgt door de literatuur naast elkaar te leggen. Het is goed om dit te beschrijven in je tekst. Echter, de juiste verantwoording is hierbij het belangrijkste aspect. Leg dus altijd aan de hand van de gebruikte literatuur uit hoe je tot dit inzicht gekomen bent.
Hoe doe je een goede literatuurstudie?
Samengevat is het belangrijk dat je geschikte literatuur zoekt, kritisch reflecteert op de literatuur die je gevonden hebt, de literatuur bestudeert en eventueel samenvat en de tekst goed structureert. Hieronder zie je in een handig overzicht welke stappen je neemt bij het schrijven van een goede literatuurstudie:
Hulp van een professional
Zie je door de bomen het bos niet meer? Lukt het niet om met je literatuurstudie van start te gaan? Dan is het wellicht een idee om begeleiding van Scriptium in te schakelen. Onze begeleiders kunnen uitstekend helpen met het op zetten en verbeteren van je tekst. Daarbij staan ze 7 dagen per week voor je klaar.
Mijke is blogschrijfster bij Scriptium. Ze studeerde Interieurarchitectuur aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en studeert nu Design Cultures aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Naast haar passie voor schrijven houdt ze van lezen en toneelspelen. In haar vrije tijd wandelt ze graag door het mooie Amsterdam.
Mijke is blogschrijfster bij Scriptium. Ze studeerde Interieurarchitectuur aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten en studeert nu Design Cultures aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Naast haar passie voor schrijven houdt ze van lezen en toneelspelen. In haar vrije tijd wandelt ze graag door het mooie Amsterdam.
Hallo Scriptium,
Bedankt voor jullie artikel. Is het ook de bedoeling dat je in de literatuurstudie theorieën tegen elkaar afzet? Dus het ene model of theorie met ander vergelijkt?
Hallo Milou21,
Dat hangt af van de onderzoeksvraag en het soort onderzoek. Soms leent de onderzoeksvraag zich goed om bepaalde theorieën tegen elkaar af te zetten en dit kort te bespreken. Dit is voornamelijk het geval bij exploratief onderzoek en/of wanneer je naar een experiment toewerkt, of bij een literature review. Meestal is het echter niet nodig om diverse theorieën diepgaand tegen elkaar af te wegen en kies je gewoon de meest geschikte voor je onderzoeksvraag.
Hai, ik weet echt niet war te beginnen met mijn theorie. Mijn onderzoek gaat over leiderschap binnen de nationale politie en het verbeteren van de interne communicatie. Waar zou ik moeten beginnen in de literatuur/theorie?
Het is lastig te zeggen zonder je onderzoek in te zien. Je zou bijvoorbeeld kunnen beginnen met de verschillende communicatievormen, daarna over de leiderschapsstijlen en vervolgens iets zeggen over hiërarchische verhoudingen.
Mijn begeleider zegt steeds dat mijn onderzoek niet diepgaand genoeg en dat het aan de oppervlakte blijft. Hoe kan ik meer diepgang in mijn literatuur krijgen? Kan ik gewoon deelconclusies zetten en dan terugkoppelen naar mijn probleemstelling? En hoe moet ik dat dien precies?
Hallo Geke,
Dank voor je vraag. Het is moeilijk te zeggen zonder dat we je scriptie voor ons hebben. Zoals jij het zegt is één manier om meer diepgang in je theoretisch kader te krijgen. Door steeds de gebruikte theorie en modellen aan je vraagstelling/probleemstelling terug te koppelen, zorg je voor meer samenhang. Daarnaast leg je hiermee verbanden, waardoor het onderzoek diepgaander en analytischer wordt. Je zult je dan steeds moeten afvragen: op welke manier is deze theorie of dit model bruikbaar ter beantwoording van de hoofdvraag of voor de oplossing van het probleem? Vervolgens beschrijf je dit. Je kunt dit voor de hele theorie aan het eind doen, in de deelconclusie, of telkens als je een theorie of model beschrijft.
Hi,
Ik heb een hoop literatuuronderzoek gedaan voor mijn scriptie. Nu vraag ik me af hoe ik uit alle literatuur de juiste inzichten kan halen. Zijn hier methodes voor? Van mijn docent moet ik een tussenkopje maken genaamd ‘analyse’ waarin ik aantoon hoe ik aan mijn inzichten kom. Het daarop volgende kopje is dan ‘inzichten’. Momenteel heb ik het literatuuronderzoek uitgevoerd en daaronder enkel een kopje met ‘inzichten’ geplaatst. Weten jullie wat ik het beste kan doen?
Hallo Klaire,
Bedankt voor je vraag. Als het gaat om literatuuronderzoek in het theoretisch kader kun je de trechtervorm aanhouden. Zie daarvoor ons artikel over de trechtervorm. Zonder je scriptie te hebben ingezien kunnen we echter niet weten waar je schoolbegeleider precies op doelt en hoe je scriptie is opgebouwd, om vervolgens op basis daarvan gericht advies te geven.
Hallo,
Voor mijn thesis wil ik een evaluerend onderzoek doen, en daarvoor doe ik enkel literatuuronderzoek. Dus ik bespreek relevante artikelen en boeken en uiteindelijk doe ik zelf een voorstel. Hoe moet ik dit onderbouwen in mijn methodologie? Ik gebruik daarin als bron Uwe Flick, Qualitative Research, maar daarmee kom ik er niet uit. Is er een ander boek dat ik kan gebruiken als bron voor mijn methodologie?
Groeten,
Noor
Hallo Noor,
Bedankt voor je vraag. Als het gaat om een literatuuronderzoek waarbij theorieën tegen elkaar afgezet worden en kritisch bekeken worden, kun je boeken gebruiken die ‘literature review’ als onderzoeksmethode beschrijven. Bijvoorbeeld de boeken ‘The literature review’ van Machi of ‘The literature review: a step-by-step guide for students’ van Ridley. Als het gaat om literatuuronderzoek waarbij alleen theorie en/of modellen worden besproken, zonder dat deze met elkaar vergeleken wordt, kun je wellicht relevante info vinden in het Nederlandse boek ‘Schrijven in stappen’ van Esther Haag. Het biedt een stappenplan voor de vastlegging van literatuuronderzoek.