Scriptium- Posted on
Variabelen
Bijna ieder onderzoek bevat variabelen die onderzocht moeten worden. Een variabele is de algemene naam voor een te meten waarde van elementen. Variabelen zijn eigenschappen van mensen, dieren, objecten of verschijnselen die verschillende waarden kunnen aannemen. Bijvoorbeeld leeftijd, lengte, scores of soorten. In een scriptie of onderzoek wordt vaak het verband tussen variabelen onderzocht. Het identificeren van de variabelen in je onderzoek helpt je bij het opstellen van het conceptueel model van je scriptie. Er zijn verschillende soorten variabelen. Hieronder worden de belangrijkste soorten variabelen toegelicht.
Welke soorten variabelen zijn er?
In de wetenschap willen we vaak het effect van de ene variabele op de andere variabele waarnemen. In een experimenteel onderzoek wordt meestal naar de oorzaak-gevolgrelatie gekeken. De belangrijkste variabelen bij dit type onderzoek zijn onafhankelijke en afhankelijke variabelen. Daarnaast zijn er mediërende of modererende variabelen. Ook kun je te maken krijgen met controlevariabelen en interveniërende variabelen. De verschillende soorten variabelen worden hieronder uitgelegd.
Wat zijn onafhankelijke en afhankelijke variabelen?
De onafhankelijke variabele staat binnen het onderzoek vast. Dat wil zeggen dat hij in het onderzoek niet afhankelijk is van andere variabelen. Deze verklaart of voorspelt (deels) de afhankelijke variabele. Meestal wordt in een scriptie of onderzoek de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele onderzocht.
De onafhankelijke variabele kan onderverdeeld worden in een actieve onafhankelijke variabele of passieve onafhankelijke variabele. Een actieve variabele kan door de onderzoeker gemanipuleerd worden om het verband tussen een aantal variabelen te onderzoeken en te verklaren. Een passieve onafhankelijke variabele kan niet gemanipuleerd worden. Voorbeelden daarvan zijn lichaamslengte, leeftijd of geslacht.
In de bovenstaande figuur zie je dat de onafhankelijke variabele (motivatie) invloed heeft op de afhankelijke variabele (werkprestatie). Hoe meer een werknemer gemotiveerd is, hoe beter de werkprestaties.
De afhankelijke variabele is de variabele die in de scriptie verklaard moet worden. Deze wordt beïnvloed door de onafhankelijke variabele en staat dus niet vast. De bedoeling is dan het effect van de onafhankelijke variabele op de afhankelijke variabele te voorspellen of te onderzoeken.
Het is vaak niet mogelijk om buiten de context van het onderzoek de onafhankelijke variabelen te manipuleren. In plaats daarvan gaan onderzoekers doorgaans op zoek naar al bestaande verschillende condities van de onafhankelijke variabelen. Een voorbeeld hiervan is het effect van een vierdaagse werkweek op productiviteit in Nederland. De onderzoeker kan niet zelf een vierdaagse werkweek invoeren in een land. Maar die kan wel een vergelijking maken met een land waarbij een vierdaagse werkweek al de norm is. Door verschillen tussen de productiviteit van werknemers in Nederland met die van het voorbeeldland te vergelijken, kan de onderzoeker bepalen of de vierdaagse werkweek een (mogelijke) invloed heeft gehad op de productiviteit van werknemers.
Modererende variabele
Naast de onafhankelijke en afhankelijke variabele, heb je de modererende variabele. De modererende variabele beïnvloedt de sterkte van het verband tussen een afhankelijke en onafhankelijke variabele. Een bekende modererende variabele is geslacht. Het geslacht (vrouw of man) kan invloed hebben op de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele. In tegenstelling tot een mediërende of interveniërende variabele, zoals hieronder beschreven, beïnvloedt de modererende variabele de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele zelf.
In de bovenstaande figuur is de modererende variabele ‘werksfeer’ opgenomen. Een betere werksfeer heeft een versterkende werking op het effect dat motivatie op werkprestaties heeft.
Het identificeren van een modererende variabele is belangrijk, omdat het een onderzoeker helpt begrijpen in welke contexten of voor welke groepen de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele verschilt. Op deze manier kan een diepgaander begrip verkregen worden van de complexiteit en de contextuele aard van relaties tussen variabelen.
Mediërende variabele
De mediërende variabele verklaart het ‘waarom’ of het mechanisme achter de relatie tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele. Dit is een tussenkomende variabele die het effect op de afhankelijke variabele beïnvloedt. De onafhankelijke variabele heeft hierbij effect op de afhankelijke variabele via de intermediërende variabele. Een voorbeeld is de invloed van computerspellen op agressie. De mediërende variabele hierbij kan het IQ zijn, dat een deel van het verband zou kunnen verklaren.
Bovenstaand is de mediërende variabele ‘arbeidsproductiviteit’ in het schema opgenomen. Motivatie verhoogt de arbeidsproductiviteit, wat tot gevolg heeft dat de werkprestatie verbetert. Daarnaast verbetert motivatie direct de werkprestatie.
Het identificeren van de mediërende variabele helpt de onderzoeker om een beter begrip te krijgen van mechanismen en processen die verantwoordelijk zijn voor een bestaande (positieve) relatie tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele.
Interveniërende variabele
Zowel een mediërende als een interveniërende variabele verklaart het ‘waarom’ of het mechanisme achter de relatie tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele. De interveniërende variabele is een variabele die het verband tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele beïnvloedt, maar die niet wordt gemeten.
In een causaal model wordt verondersteld dat de onafhankelijke variabele een direct effect heeft op de afhankelijke variabele. Het is van belang om bij het trekken van conclusies in je scriptie rekening te houden met andere variabelen die een rol zouden kunnen spelen. Er zou namelijk geconcludeerd kunnen worden dat er een causaal verband bestaat tussen twee variabelen, terwijl dit feitelijk niet zo is. Een bekend voorbeeld is:
In de bovenstaande figuur wordt een verband getrokken tussen ijsverkoop en het aantal haaienaanvallen binnen een bepaald gebied. Dit verband is echter een schijnverband. Het aantal verkochte ijsjes en het aantal haaienaanvallen worden verklaard door de variabele ‘zomervakantie’. In de zomer worden er meer ijsjes verkocht en er vinden ook meer haaienaanvallen plaats, simpelweg omdat er meer bezoekers op het strand zijn. Zo zie je dus dat de variabele ‘zomervakantie’ een sterke invloed heeft op de relatie tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabele, en dat dus het aantal ijsjes dat verkocht wordt niet per se sterk in verband staat met het aantal haaienaanvallen.
Controlevariabele
Een controlevariabele is een variabele die in het onderzoek wordt opgenomen om te waarborgen dat er geen bias in het onderzoek optreedt. Als je bijvoorbeeld onderzoek doet naar het effect van een medicijn op personen, zou je ervoor kunnen zorgen dat bij de experimentele groep en de placebo-groep groep evenveel vrouwen als mannen worden opgenomen. Geslacht is hierbij de controlevariabele.
Door controlevariabelen te gebruiken, kan een onderzoeker ervoor zorgen dat mogelijke vertekeningen worden geminimaliseerd en dat bias vermeden wordt. Controlevariabelen worden vaak gekozen op basis van theoretische overwegingen in eerdere onderzoeksresultaten. Door rekening te houden met controlevariabelen kun je als onderzoeker ook meer inzicht krijgen in de impact van de onafhankelijke variabele op de afhankelijke variabele, terwijl andere factoren worden gecontroleerd.
De onafhankelijke en afhankelijke variabelen visualiseren
Onderzoekers maken vaak gebruik van grafieken of diagrammen om hun resultaten te visualiseren. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een staafdiagram. Meestal wordt de onafhankelijke variabele op de x-as (de horizontale as) geplaatst en de afhankelijke variabele op de y-as (de verticale as). In onderstaande figuur kun je zien hoe je de onafhankelijke variabele ‘motivatie’ en de afhankelijke variabele ‘werkprestatie’ kunt visualiseren.
Dit is slechts een voorbeeld van een visualisatie met een onafhankelijke en afhankelijke variabele. Het staat dus niet gelijk aan de realiteit.
Professionele scriptiehulp
De criteria ten aanzien van een goede scriptie worden strenger. Je wilt graag goed voor de dag komen. Je scriptie is uiteindelijk ook een visitekaartje op de arbeidsmarkt. Het is daarom niet verstandig om risico’s te nemen. Wil je dat de hele scriptie naar een hoger niveau wordt getild? Bij Scriptium hebben we professionele begeleiders en correctoren die persoonlijke ondersteuning bieden. Zij staan 7 dagen per week voor je klaar.
Hallo Scriptium,
Wordt de medierende variabele in een onderzoek ook gemeten, of is dat ook een verborgen variabele?
Hallo David,
bedankt voor je vraag. Ja, als de opzet van het onderzoek drie variabelen bevat, de onafhankelijke, de afhankelijk en de medierënde, wordt de mediërende variabele ook gemeten. Dit in tegenstelling tot de interveniërende. Die maakt doorgaans geen onderdeel uit van de opzet van het experiment of het conceptueel model.
Beste Scriptium,
Op welk meetniveau zit een Likertschaal?
Hallo Calvados,
Bedankt voor je vraag. Aangenomen wordt dat je met een Likertschaal op intervalniveau meet. Daarbij gaat het om de totaalscore van de Likertschaal. Data van individuele Likertvragen zijn echter ordinaal.
Ik heb een conceptueel model gemaakt. Daarbij is mijn onderzoeksvraag: In hoeverre heeft naamsbekendheid invloed op aankoopbereidheid, de eerdere ervaringen van consumenten met het merk in ogenschouw nemend? Is ‘eerdere ervaringen’ hier de modererende of mediërende variabele? En in welke richting loopt het verband?
Hallo Maurice,
Bedankt voor je vraag. Deze variabele is een moderende variabele, omdat de eerdere ervaringen het verband tussen naamsbekendheid en aankoopbereidheid beïnvloeden. In welke richting de verbanden lopen is lastig te zeggen zonder eerst enige theorie daarover te hebben gelezen. Intuïtief zou je denken: hoe positiever de ervaring, hoe meer de consument bereid is om een aankoop te doen bij een bekend merk.
Hoi Scriptium,
is het niet zo dat een mediërende variabele de volledige relatie bepaalt tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele? In jullie artikel lees ik dat de onafhankelijke variabele nog deels direct invloed heeft op de afhankelijke, althans zo begreep ik het. Ergens anders las ik dat er sprake is van een mediërende variabele als de onafhankelijke variabele geen direct effect heeft op de afhankelijke, maar alleen via een tussenkomende/mediërende variabele effect heeft op de afhankelijke variabele,.
Hallo Ajax421,
Bedankt voor je vraag. Als je het vanuit het gehele conceptuele model bekijkt, hoeft dat niet zo te zijn. Bij een volledige mediatie verklaart een mediërende variabele inderdaad het verband tussen een onafhankelijke en afhankelijke variabele volledig. Zonder die mediërende variabele is er dan geen relatie. Bij een partiële mediatie verklaart de mediërende variabele het verband tussen de afhankelijke en onafhankelijke variabele slechts gedeeltelijk. Er bestaat dan óók een directe invloed van de onafhankelijke variabele op de afhankelijke, zonder tussenkomst van de mediërende variabele.