Scriptium- Posted on
Wat is een risicoanalyse?
Met behulp van een risicoanalyse identificeer je de mogelijke risicofactoren die van invloed kunnen zijn op een bedrijf, organisatie of project, intern of extern. Voor elk potentieel risico wordt de kans op voorkomen en de impact ervan op het bedrijf of project beoordeeld. Ten slotte worden passende maatregelen geïdentificeerd om deze risico’s te verminderen.
In dit artikel gaan we dieper in op het verschil tussen kwalitatieve en kwantitatieve risicoanalyse. Wil je weten wat de beste statistische methoden zijn voor een kwantitatieve risicoanalyse en hoe je deze analyse uitvoert? Lees snel verder.
Verschil kwalitatieve en kwantitatieve risicoanalyse
Vóór het uitvoeren van de risicoanalyse, wordt bepaald of het een kwantitatieve of kwalitatieve analyse zal zijn en welke beheersaspecten de nadruk zullen krijgen. Beheersaspecten van risicoanalyse zijn de stappen die worden genomen om de risico’s die geïdentificeerd zijn tijdens de analyse te beheersen of te verminderen.
Bij een kwalitatieve risicoanalyse wordt uitgegaan van scenario’s en situaties die zich kunnen voordoen. De kans dat een dreiging zich voordoet, wordt ingeschat op basis van vuistregels en waarschijnlijkheid. Er wordt geen gebruikgemaakt van cijfermatige waarderingen. Vaak worden de risico’s hier gecategoriseerd van ‘best case’ naar ‘worst case’ scenario.
Bij een kwantitatieve risicoanalyse probeer je op basis van een risico-inschatting te berekenen hoe groot de kans is dat een dreiging zich voordoet en wat de (financiële) gevolgen van dat risico zijn. De risico’s worden hierbij in meetbare criteria beschreven.
Voorbeeld kwalitatieve risicoanalyse
Een bedrijf is van plan een nieuw product op de markt te brengen. Een kwalitatieve risicoanalyse zou eruit kunnen bestaan dat een team van deskundigen de volgende risico’s identificeert:
Vervolgens zal het bedrijf elk risico beoordelen op basis van de kans van optreden en de potentiële impact ervan op het project. Door deze beoordeling kan het team prioriteit geven aan de risico’s die het meest impactvol zijn, zodat het bedrijf maatregelen kan nemen om deze te verminderen of te elimineren.
Voorbeeld kwantitatieve risicoanalyse
Stel dat een bedrijf van plan is om een nieuwe fabriek te bouwen en een kwantitatieve risicoanalyse wil uitvoeren. Met deze analyse bepaalt het bedrijf welke risico’s het meest kritiek zijn voor het succes van het project. De volgende stappen kunnen worden uitgevoerd:
Met behulp van deze kwantitatieve risicoanalyse kan het bedrijf zich richten op de meest kritieke risico’s voor het project. Het team kan vervolgens maatregelen nemen om de kans op optreden te verminderen en de impact op het project te minimaliseren
Welke kwantitatieve risicoanalyse moet je kiezen?
De keuze voor een bepaalde soort risicoanalyse is afhankelijk van:
Een risico wordt bepaald door twee factoren:
Soms is een risico direct in geld uit te drukken. Als voorbeeld kun je denken aan de kans dat een tweedehandsauto een miskoop is. Dat risico is dan de prijs van de auto maal de kans dat dit een waardeloze sloopauto is.
Vaak is een risico maar deels in geld of reparatiekosten uit te drukken. Voor €1.500 kan bijvoorbeeld worden gesleuteld aan riskante onderdelen van een tweedehandsauto, zodat deze nog een paar jaar meegaat. Als je echter een ongeluk onderweg krijgt en het ziekenhuis in moet, dan zijn ‘kosten’ moeilijk volledig in geld uit te drukken. Dan is er eerder sprake van een kwalitatieve risicoanalyse.
Bij een kwantitatieve risicoanalyse gebruik je statistische methoden om de waarschijnlijkheid van een risico en dus de ernst van het risico te berekenen. De reden hiervoor is dat een risico afhangt van de kans dat het gevaar optreedt. Zoals je voor veel onderzoek kijkt naar de P-waarde (probability value) om een hypothese te toetsen, zoek je nu de P-waarde om een risico te bepalen. Voorafgaand aan het onderzoek moet je bij elke risicoanalyse eerst uitzoeken of je aan gegevens over dat risico kunt komen.
Hoe pak je een kwantitatieve risicoanalyse aan?
1. Faal Modus Event Analyse
Voor de risicoanalyse doe je vaak eerst een Faal Modus Event Analyse. Dit onderzoek doe je door vooraf aan te wijzen wat mogelijke faalmodi (soorten pech) zijn. Het grootste risico is echter altijd het risico dat wel impact heeft, maar dat niet vooraf is bedacht of berekend. Het aanwijzen van faalmodi kun je doen door ervaring met vergelijkbare ongelukken, ziektes, producten en processen. Je kunt dat ook doen door middel van een onderbouwde theorie over wat er fout kan gaan in een proces of gebeurtenis of aan een product. Dit doe je voordat dit echt fout is gegaan. Deze methode wordt faallogica genoemd.
Deze theoretische beredenering van wat er fout kan gaan, gebruikt men vaak in de industrie en in de bancaire wereld, maar ook in de gezondheidszorg. Je kijkt dan naar verschillende fasen van het proces, de stappen in een gebeurtenis of de levenscyclus van het product. Het product kan een tastbaar product zijn, zoals een hoge snelheidstrein; of een abstract product, zoals een beursfonds. Het kan ook gaan om het verloop van processen in levende organismen (fysiologie). Zo kun je bijvoorbeeld bij de aanleg van een tuin vooraf bedenken welke planten elkaar kunnen overwoekeren en welke goed zijn te combineren.
2. Effectanalyse
Met een effectanalyse onderzoek je vervolgens de gevolgen van mogelijke verstoringen op verschillende ‘systeemniveaus’. Dan weet je hoe erg het is als een machine stuk gaat, een bank failliet gaat, of als een bloedprop in een ader vast blijft zitten. Hoe waarschijnlijk dat is en waar die waarschijnlijkheid van afhangt, is onderwerp van de daadwerkelijke risicoanalyse.
3. Resultaten van de risicoanalyse
Het resultaat van de risicoanalyse kan in de vorm van een afzonderlijk rapport worden gepresenteerd, of als onderdeel van een plan van aanpak, adviesrapport, stageverslag of scriptie.
Statistische methoden bij een kwantitatieve risicoanalyse
Frequentieanalyse
Met een frequentieanalyse bepaal je de kans op een gebeurtenis met gebruik van historische gegevens. De frequentie waarmee iets gebeurt, kan dan worden gezien als een percentage van alle gebeurtenissen. Daarmee bereken je een bepaalde kansdichtheid of kansverdeling. Denk bijvoorbeeld aan de keren dat je naar een winkel gaat die eerder dichtgaat dan de aangeven tijd. Als dat meer dan 5 op de 10 keer gebeurt, weet je dat je een flinke kans maakt om voor een dichte deur te staan als je te laat komt. De frequentie van een dichte deur bepaalt dan het risico van het voor niets erheen gaan.
Een voorbeeld van een frequentieanalyse is het bepalen van het risico op een type auto-ongeluk op een bepaalde autoweg. Daarvoor kijk je eerst naar registraties van bepaalde soorten auto-ongelukken in het verleden. Dan bepaal je op basis van het aantal soortgelijke ongelukken op die weg het risico van een bepaald soort ongeluk. Je kunt bijvoorbeeld vinden dat op een bepaalde weg in 12 maanden tijd, bij een bocht in de weg, drie ongelukken zijn gebeurd. Auto’s zijn meerde keren hard van de weg geschoten en in een sloot naast de weg terechtgekomen. Drie ernstige ongelukken in 12 maanden tijd kan dan te veel worden gevonden. Er kan bijvoorbeeld worden besloten om een stevige vangrail te plaatsen waar te veel auto’s op die route van de weg zijn geraakt.
Probabilistische analyse
Soms leidt een gebeurtenis tot verschillende vormen van schade. In dat geval wil je een methode die rekening houdt met verschillende uitkomsten van eenzelfde incident. De probabilistische analyse maakt gebruik van kansberekeningsmodellen om de kans te bepalen van verschillende uitkomsten in een situatie waarin meerdere factoren een rol spelen.
Een praktijkvoorbeeld van probabilistische analyse is het bepalen van het risico op bepaalde ziektes op basis van leeftijd, geslacht, leefstijl en algemene gezondheid van een persoon. De dokter kan dan met een patiënt bespreken wat beïnvloedbare factoren zijn en welke factoren alleen zijn te beheersen door medicijngebruik. Algemeen bekend zijn gezondheidsrisco’s van roken, drinken, overgewicht en te weinig bewegen. Deze kunnen leiden tot verschillende ziektes of zelfs tot combinaties van ziektes.
Fault Tree Analysis (FTA)
Deze methode wordt gebruikt om de oorzaken van een mogelijk ongeluk te identificeren en te analyseren. FTA kan bijvoorbeeld worden gebruikt om het risico op een ongeval in een fabriek te analyseren. De veiligheidsdeskundigen zoeken dan naar de mogelijke oorzaken van een brand of een ongeluk om deze als risicofactoren in kaart te brengen. Een bekend voorbeeld is het verbod op roken en open vuur bij een tankstation. Eén vonk en het hele tankstation kan door gelekte benzine in vlammen opgaan.
Monte Carlo-simulatie
Met de Monte Carlo-simulatie worden mogelijke uitkomsten van een gebeurtenis nagebootst. Hiermee vul je willekeurige waarden in je variabelen in die de uitkomst beïnvloeden. Een voorbeeld van de Monte Carlo-simulatie is het bepalen van het risico op financiële verliezen als gevolg van marktschommelingen. De financiële analisten gebruiken dan willekeurige waarden voor de verschillende variabelen die de markt beïnvloeden.
Hulp bij statistiek nodig? Schakel een professionele begeleider van Scriptium in
Heb je moeite met statistiek? Wens je hulp te krijgen bij SPSS, STATA of R? Scriptium heeft 7 dagen per week professionele statistiekbegeleiders beschikbaar. Of je nu hulp bij statistiek in je scriptie wilt hebben, of bijles statistiek nodig hebt, we staan direct voor je klaar. Neem vandaag nog contact met ons op, en we komen snel bij je terug.
De auteur gebruikt statistiek voor het analyseren van productie- en dienstverleningsprocessen. Aan de hand van statistische analyses onderzoekt hij of een bedrijfsproces langs de kortste weg levert wat er bedoeld is en of het proces ook beheersbaar en betrouwbaar verloopt.
