Scriptium- Posted on
Alles over promoveren
Je hebt er vast wel eens van gehoord: promoveren. Hoewel de term redelijk bekend is, weten veel studenten niet precies wat het inhoudt. Bovendien heerst de gedachte dat het vooral veel werk is en niet veel plezier oplevert. Daar gaan we wat verandering in brengen. We leggen uit wat promoveren inhoudt en geven handige tips voor het schrijven van een proefschrift.
Promoveren, wat is het precies?
Elk jaar promoveren duizenden Nederlanders. Zowel het totale aantal als het aantal vrouwelijke promovendi blijft stijgen. Het academisch jaar 2020-2021 telde bij elkaar meer dan 5.000 promovendi, waarvan voor het eerst de helft vrouw was. Promoveren is het doen van promotieonderzoek. Promotieonderzoek houdt in dat je een originele bijdrage levert aan de wetenschap. Een originele bijdrage betekent dat je iets onderzoekt met resultaten die nog niet bestaan. Promoveren is dus eigenlijk iets nieuws onderzoeken. Wanneer je promoveert, word je promovendus genoemd. Over het promotieonderzoek schrijft de promovendus een proefschrift. Je schrijft als promovendus een proefschrift om, na verdediging en goedkeuring, een doctorsgraad te halen. Na promotie krijg je de titel dr. of PhD.
Wie kan er promoveren?
Oké, dat waren een hoop termen. Samengevat doet een promovendus promotieonderzoek, schrijf een proefschrift en wordt uiteindelijk doctor genoemd. Maar wie mag er promoveren? Niet iedereen. Allereerst moet iemand die wil promoveren in het bezit zijn van een masterdiploma. In allerlei vakgebieden bestaan promovendi. Promoveren kan met een Master of Arts, een Master of Science, en ga zo maar verder. In sommige gevallen kunnen hbo-studenten ook promoveren. Daarvoor moet een hbo-student aantonen een academische werk- en denkhouding en aantoonbare affiniteit met de wetenschap te hebben. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van publicaties en presentaties. Met een omweg kun je ook promoveren als niet-student. Dan ben je niet gebonden aan een universiteit en vereist het nog meer voorbereiding en ben je vaak langer bezig met je proefschrift. Maar het kan dus wel.
Doorgaans zijn promovendi in dienst van een universiteit. Zij maken bijvoorbeeld deel uit van het wetenschappelijk personeel van een universiteit. Dit hoeft overigens niet de universiteit te zijn waar je aan hebt gestudeerd. Deze aanstelling is voor 4 jaar en daarom duurt het promotieonderzoek ook 4 jaar. Soms duurt een promotietraject langer of korter, omdat de omstandigheden van de promovendus kunnen verschillen.
Wat is een proefschrift?
Zoals al eerder benoemd, schrijf je vanuit het promotieonderzoek een proefschrift. Het proefschrift heet ook wel een dissertatie. Je krijgt als promovendus begeleiding bij het promotieonderzoek en het schrijven van je proefschrift. Deze begeleiders noem je promotors. In het proefschrift staan de resultaten van het promotieonderzoek. Nadat de promotors deze resultaten hebben goedgekeurd, wordt het proefschrift voorgelegd aan de promotiecommissie of proefschriftcommissie. Bij goedkeuring van de commissie volgt verdediging. De verdediging vindt in het openbaar plaats tegenover de commissie zelf, wat natuurlijk heel spannend is. Desalniettemin, een succesvolle verdediging resulteert in de doctorstitel.
Tips bij het schrijven van een proefschrift
Tijdens een promotieonderzoek wordt er onafhankelijk en origineel onderzoek verricht. Het gehele traject staat daar in het teken van. Het onderzoek vindt ook plaats buiten de universiteit. Voor het onderzoek worden congressen bezocht, cursussen gevolgd en onderwijstaken uitgevoerd. Alles voor het behalen van onafhankelijke en originele onderzoeksresultaten. Die resultaten moeten stralen in het proefschrift. Om dat te realiseren volgen enkele tips bij het voorbereiden, schrijven en doorkomen van een proefschrift.
Tip 1. Neem een positieve houding aan
Hoewel het schrijven van een proefschrift zwaar en intensief werk is, is het belangrijk om niet met gebogen hoofd aan je proefschrift te beginnen. Op de eindstreep moet je je proefschrift verdedigen tegenover de promotiecommissie. Je doet er dus goed aan al vroeg een positieve houding ten aanzien van het schrijf- en onderzoeksproces aan te nemen. Om de promotors en commissie van jouw kennis te overtuigen, moet je daar ook eerst zelf in geloven.
Tip 2. Kies een sterk onderwerp
Het is verstandig om niet zuinig te zijn bij het bedenken van een onderwerp voor je proefschrift. Dat wil zeggen: het onderwerp moet aansluiten op je sterke kwaliteiten, niet je zwakke kwaliteiten. Het is niet het moment om jezelf te overschatten. Het onderwerp van een proefschrift is zoals bij elk onderzoek van groot belang. Neem daarom de tijd om het onderwerp af te bakenen. Dit doe je door bijvoorbeeld zo veel mogelijk nieuws en artikelen met betrekking tot het onderwerp te volgen. Op die manier weet je ook zeker dat de resultaten origineel zullen zijn. Ook de Engelse of Duitse krant kun je beter niet overslaan. Het meest voor de hand liggende onderwerp is er een dat je jezelf al eigen hebt gemaakt. Kies voor een onderwerp waar je veel van weet.
Enkele voorbeelden van onderwerpen van proefschriften:
Tip 3. Maak een plan van aanpak
Elk onderzoek begint met een plan van aanpak. Sommigen wagen zich er niet aan, omdat het plan van aanpak nog wel eens wil veranderen in de loop der tijd. Dat is echter geen enkel probleem. Op voorhand kun je er rekening mee houden dat je plan van aanpak verandert. Dat is slechts ontwikkeling. Je laat wat weg, vult iets aan, verbetert en herleest. Om een beetje grip op een plan van aanpak te houden, kun je versies bijhouden. Je eerste plan van aanpak is de eerste versie. Na enkele ontwikkelingen maak je een tweede plan van aanpak, enzovoorts. Je voorziet elk plan van aanpak van een datum. Enkele zaken die in een plan van aanpak opgenomen kunnen worden zijn: de centrale vraag, deelvragen, literatuur waarmee je aangeeft dat het onderzoek onafhankelijk en origineel is, bronnen, hoofdstukindeling en literatuurlijst. De inhoud staat open voor ontwikkeling.
Tip 4. Schrijven, schrijven en nog eens schrijven
Als promovendus lever je tekst in. Niet meer, niet minder. Het is daarom belangrijk om zo vroeg mogelijk te beginnen met schrijven. Je wordt beoordeeld op tekst, daarom ben je gebaat bij oefening als je geen sterke schrijver bent van jezelf. Een promovendus moet minstens één artikel hebben gepubliceerd. Daarom kun je ter oefening een artikel schrijven, dat je kunt publiceren. Bovendien is het verstandig om tijd in te plannen voor schrijven. Aan de hand van je plan van aanpak kun je dagelijks en wekelijks tijd inplannen om te schrijven. Promovendi willen het daadwerkelijk schrijven van hun proefschrift nog wel eens op de lange baan schuiven, maar dat is af te raden. Door regelmatig te schrijven hou je niet alleen je onderzoek bij, maar word je er ook steeds beter in. Dus schouders eronder en schrijven maar.
Tip 5. Werk in fases
Structuur is bij verschillende zaken prettig. We hebben geconcludeerd dat frequent schrijven nuttig is. Ook is structuur van belang in de tekst van het proefschrift zelf. Daarnaast is de onderverdeling van je proefschrift in fases handig, voor jezelf en voor je promotor. Door in fases te werken, houd je tussenproducten bij. Tussenproducten komen voort uit fases en resulteren uiteindelijk in het eindproduct: het proefschrift. Je kunt voor het werken in fases het volgende overzicht gebruiken:
| Nr. | Fases |
|---|---|
|
Fase 1 |
Onderwerp en voorlopig bijbehorend plan van aanpak |
|
Fase 2 |
Literatuurstudie en verkenning |
|
Fase 3 |
Opzet onderzoek |
|
Fase 4 |
Concept onderzoeksverslag |
|
Fase 5 |
Proefschrift |
|
Fase 6 |
Beoordeling promotor/commissie |
De eerste fase bestaat uit het bedenken, onderzoeken en uitschrijven van het onderwerp in het plan van aanpak. Daarop volgt in de tweede fase een literatuurstudie, resulterend in een literatuurverslag en verkenning van hoe het onderzoek eruit moet komen te zien. In de derde fase schrijf je de basis van je onderzoek: de opzet. Daarna komt in fase vier het conceptonderzoeksverslag. In fase vijf schrijf je je proefschrift volledig. Deze wordt in fase zes door de promotor beoordeeld en opgestuurd naar een beoordelingscommissie, voordat je proefschrift onder de neuzen van de promotiecommissie wordt geschoven.
Tip 6. Bekijk oude proefschriften
Uiteindelijk is het idee dat jouw proefschrift een volwaardige studie wordt. Daar zijn we nu nog niet. Om een beetje op weg te komen bij het aanbrengen van structuur, kun je oude proefschriften bestuderen. Andere proefschriften kunnen houvast bieden wanneer je vastloopt. Niet eens zozeer inhoudelijk, maar meer voor de vorm en indeling. Bovendien zie je gelijk welke proefschriften zijn goedgekeurd en weet je zo beter wat je kunt verwachten. Op Narcis.nl kun je vrij toegang krijgen tot Nederlandse proefschriften.
Tip 7. Vraag om feedback
Ja, daar is ook de promotor voor. Maar hoe meer meelezers, des te beter. Je kunt bijvoorbeeld feedback vragen van een lezer die evenveel of meer van jouw onderwerp af weet. Daarnaast kun je feedback vragen van een lezer die juist weinig van doen heeft met jouw onderwerp. Dat is even waardevol. Zo kom je erachter of je kloppend en duidelijk schrijft. Het is je eigen verantwoordelijkheid om meelezers te regelen. Daarom moet jij zelf beslissen wie een goede meelezer is en wiens feedback van waarde zou kunnen zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan collega’s.
Tip 8. Werk aan je zwakke punten
Duidelijk schrijven en gestructureerd werken zijn van groot belang voor een goed proefschrift. Als je schrijfvaardigheden niet lijken te verbeteren, denk dan eens aan een schrijfcursus. Als je wekelijks uren tekort komt, ga dan in gesprek met je werkgever over studietijd. Dat is niet hetzelfde als werken, maar wel nodig om je resultaten uit te schrijven. Omdat het promotieonderzoek jaren in beslag neemt, is het een goede investering om aan je zwakke punten te werken. Wanneer zich tijdens het schrijven van je proefschrift omstandigheden voordoen die het proces vertragen, trek dan op tijd aan de bel bij je promotor. Communication is key.
Tip 9. Lees alles opnieuw en verbeter
Helaas, zelfs als je de laatste punt van het verhaal intikt ben je nog niet klaar. Er valt een hoop te winnen met herschrijven. Daarom is het verstandig om elk hoofdstuk om de zoveel tijd nog eens te lezen en te verbeteren. Je hoeft daarbij niet bang te zijn om stukken tekst te herschrijven. Dit hoort bij het proces en kun je zien als ontwikkeling.
Promoveren: leer en geniet
Promoveren en een proefschrift schrijven is geen eitje. Het is een lang traject, maar gelukkig ook heel leerzaam en bijzonder. Je mag je tijdens het promotieonderzoek en het verwerken van de resultaten dus wel realiseren hoe gaaf het is dat jij bijdraagt aan de wetenschap. En vergeet vooral niet te genieten!
Proefschrift laten nakijken door Scriptium
Ben jij bezig met het schrijven van een proefschrift, en wil je deze laten nakijken? Bij Scriptium hebben we in de loop der jaren al vele proefschriften nagekeken. Sommige van onze correctoren zijn zelf al gepromoveerd. Informeer gerust naar onze diensten, we staan 7 dagen per week voor je klaar. Neem contact met ons op, en we komen snel bij je terug!
