Voorwoord scriptie schrijven

Het voorwoord van een scriptie of onderzoek komt tussen de titelpagina en de inhoudsopgave in. In het voorwoord heb je de ruimte om kort te reflecteren op de verrichte werkzaamheden en om mensen die je geholpen hebben te bedanken. Het is in de regel niet langer dan één A4-tje en niet korter dan drie alinea’s. Een voorwoord schrijf je meestal als laatste onderdeel van de scriptie, omdat je pas aan het einde van het traject weet wie je allemaal geholpen hebben. In tegenstelling tot de rest van je scriptie, mag je het voorwoord wél in de ik-vorm schrijven. Zorg ervoor dat het voorwoord niet té informeel wordt.

Inhoudsopgave

In deze scriptieblog van Scriptium wordt gesproken over de structuur van het voorwoord. Je schrijft een inleidende alinea, een reflectiealinea, een bedankstuk en een afsluitende alinea. Per alinea wordt beschreven welke onderdelen zeker niet mogen ontbreken. Vervolgens wordt een stappenplan gegeven voor het schrijven van een voorwoord. Deze blog sluit af met een voorbeeld van een goed voorwoord. Heb je na het lezen van deze informatie nog vragen? Stel ze gerust aan Scriptium!

Structuur voorwoord

Het voorwoord bestaat uit een inleidende alinea, een reflectiealinea, een bedankstuk en een afsluitende alinea.

• Inleidende alinea

In de inleidende alinea benoem je kort het onderwerp van de scriptie. Het voorwoord is immers na de voorpagina en de inhoudsopgave het eerste wat de lezer ziet en deze heeft dan nog niet echt een idee over wat er komen gaat. In de inleidende alinea kun je wel al mensen benoemen, maar beter nog niet bedanken. Schrijf dus liever: “Dit onderzoek richtte zich op de motieven van Belgische toeristen om in Amsterdam te overnachten, in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (VVV), onder leiding van dhr. Simonis.” dan dat je schrijft: “Mijn onderzoek gaat over Belgen in Nederland en ik wil graag dhr. Simonis bedanken.” Een gebruikelijke tweede zin luidt: “Deze scriptie is geschreven in het kader van mijn afstuderen aan de opleiding Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Amsterdam.” Noem in de inleidende alinea ook nog de afstudeerperiode.

• Reflectiealinea

In deze alinea beschrijf je beknopt wat je ervaring is geweest. Viel het mee, viel het tegen, had je leuke collega’s, is je onderwerp misschien vier keer veranderd? Schrijf er iets optimistisch over. Soms zien we dat mensen een vervelende stageperiode hebben gehad en klinkt dit erg duidelijk door in het voorwoord. Hoe fijn het misschien ook voelt om flink te klagen, je scriptie kan later nog dienen als onderdeel van een sollicitatieprocedure, dus het is belangrijk dat je beleefd blijft. Bovendien is het voor de lezer niet erg bemoedigend om je gehele scriptie te gaan lezen als in het voorwoord een negatieve toon gezet wordt.
Als je toch je negatieve ervaring graag kwijt wilt in je scriptie, bijvoorbeeld omdat het verklaart waarom je erg weinig participanten hebt of maar weinig bronnen, probeer dan vooral over je eigen ervaring en emoties te praten in plaats van verwijten richting een ander te uiten. Zeg liever: “Door problemen in de planning is het niet gelukt om meer participanten te interviewen”, dan dat je zegt: “Mijn begeleider was steeds te laat met reageren, waardoor ik geen tijd meer had om mensen te interviewen.” Het argument “geen tijd meer hebben” is in je hele scriptie overigens erg zwak. Voor de lezer, en zeker voor je eventuele potentiële toekomstige werkgever, is het voorwoord één van de weinig plekken waar een deel van jouw karakter overkomt. Zorg er dus voor dat het een goed visitekaartje is.
Als je van mening bent dat jouw scriptie echt véél beter had gekund als je niet zoveel pech had gehad, schrijf dan een reflectiehoofdstuk. Houd je voorwoord optimistisch en beknopt.

• Bedankstuk

In het bedankstuk bedank je één voor één de diverse mensen die een bijdrage hebben geleverd aan jouw eindproduct. Maak dit stuk persoonlijk. Zeg dus niet alleen: “Ik bedank hierbij mijn begeleider voor zijn begeleiding.”, maar zeg liever: “Ik bedank hierbij dhr. Simonis voor zijn begeleiding, omdat hij mij altijd een luisterend oor bood.” Probeer de bedankjes écht een complimentje te laten zijn aan degene die zijn medewerking heeft verleend. Daar mag je overigens best wat humor in verwerken, als het voor de lezer maar duidelijk blijft dat het geen stiekeme steken onderwater zijn.
In je voorwoord bedank je iedereen die een persoonlijke bijdrage heeft geleverd aan jouw eindproduct. Let erop dat het hier om persoonlijke bijdragen gaat, je hoeft bijvoorbeeld de auteur van een theorie die je veel gebruikt niet te bedanken in je voorwoord, tenzij je hem of haar persoonlijk hebt gesproken. Vergeet niet de begeleiders van je opleiding en/of stageplaats te bedanken, zelfs als je het gevoel heb dat zij niet veel hebben bijgedragen. Zij beoordelen je scriptie en vinden het fijn om gewaardeerd te worden.
Er zijn twee manieren om de volgorde te bepalen van wie je wanneer bedankt. De eerste manier is om de mensen die de grootste bijdrage geleverd hebben als eerste te noemen. De tweede, meer gebruikelijke, manier is om van formeel naar informeel te gaan bij het bedanken: eerst je begeleiders, dan je participanten, dan pas je familie en vrienden.
Schrijf het voorwoord in één consistente toon en benoem mensen ook op een consequente manier: óf iedereen met voor- en achternaam, óf iedereen met voorletter en achternaam, óf iedereen alleen bij achternaam. Een uitzondering hierop zijn bijvoorbeeld je ouders of je partner. Participanten benoem je, vanwege privacyredenen, doorgaans helemaal níet bij naam. Wil je ze toch bedanken? Gebruik dan alleen een voorletter.

• Afsluitende alinea

In de afsluitende alinea wens je de lezer veel leesplezier toe. Daarnaast sluit je af met je naam en de datum en plaats waar je het voorwoord hebt geschreven. Zorg ervoor dat de datum recent is, het staat vreemd als je nu iets inlevert waar je drie maanden geleden al een voorwoord voor schreef.

Stappenplan

• Stap 0: hou tijdens het werk aan je scriptie steeds een lijstje bij van mensen die je hebben geholpen. Zeker als je wat langer over je eindproduct doet, is het aan het eind van het traject wellicht moeilijk te achterhalen wie je aan het begin bijstonden. Een lijstje op de plek waar je voorwoord straks moet komen is een handig handvat om straks te hebben als je het voorwoord gaat schrijven.

• Stap 1: zet de mensen op je lijstje in een goede volgorde. Kies daarvoor uit één van de twee methoden: personen op volgorde van belangrijkheid van de bijdrage, of personen op volgorde van de formele functie die zij hadden in jouw traject.

• Stap 2: schrijf een goede inleidende alinea, waarin je heel kort het thema van de scriptie benoemt. Hierin bedank je nog niemand, maar kun je al wel een onderzoeksgroep of stageplek benoemen.

• Stap 3: schrijf een positieve reflectiealinea, waarin je de eer aan jezelf houdt en geen verwijten uit. Dit is een visitekaartje voor wat voor geweldig, enthousiast, optimistisch persoon jij bent, maak er dus geen klachtenregen van.

• Stap 4: schrijf een bedankstuk van één of meerdere alinea’s, waarin je alle personen noemt die een persoonlijke bijdrage hebben geleverd aan jouw eindproduct. Probeer de bedankjes een persoonlijk compliment te maken.

• Stap 5: schrijf een afsluitende alinea, waarin je de lezer veel leesplezier toewenst. Sluit af met een recente datum en de plaats waar je je voorwoord schreef. Vergeet hier niet je eigen naam volledig te vermelden.

Voorbeeld voorwoord

Deze scriptie richt zich op de motieven van Belgische toeristen om in Amsterdam te overnachten. Deze scriptie is geschreven in het kader van mijn afstudeerscriptie voor de opleiding Toerisme aan de Hogeschool Inholland te Rotterdam. Het onderzoek is uitgevoerd tijdens een stageperiode van december 2015 tot augustus 2016 bij de Nederlandse Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (VVV) te Rotterdam.
Tijdens het onderzoek heb ik verrassend veel geleerd over toerisme, de Belgische en Nederlandse cultuur, Amsterdamse accommodaties en motieven van mensen om ergens te overnachten. Daarnaast heb ik goed kunnen oefenen met het interviewen van participanten en ben ik daar in de loop van de tijd ook echt beter in geworden. Het begin van de stage verliep wat stroef, maar door een aantal goede gesprekken is het echt een fantastische periode geworden waar ik met plezier op terug kijk.
Voor deze fantastische periode wil ik ten eerste mijn stagebegeleider meneer Simonis bedanken. Hij heeft met zijn humor ervoor gezorgd dat het elke dag een feestje was om naar kantoor te komen. Daarnaast wil ik graag mijn begeleider van de opleiding, mevrouw Smits, bedanken voor haar kritische houding over mijn werk. Door de kritiek ben ik telkens gemotiveerd geraakt om weer nieuwe oplossingen te bedenken en mijn werk te verbeteren. Zonder alle participerende toeristen was dit eindproduct nooit tot stand gekomen en ik wil onze zuiderburen dan ook hartelijk bedanken voor de openheid en duidelijkheid waarmee ze mij geholpen hebben. Allé zeg, ge weet over wie ik het heb!
Tot slot wil ik graag mijn vriend bedanken, die met kopjes thee, stukjes chocolade, fijne muziekjes en goed getimede knuffels ervoor gezorgd heeft dat ik ook het allerlaatste stukje schrijven nog leuk vond. Dankjewel lieverd!
Ik wens u net zoveel leesplezier toe met deze scriptie als dat ik plezier heb gehad tijdens het schrijven!

Wil je je voorwoord of gehele scriptie of verslag laten nakijken? Neem dan vrijblijvend contact met Scriptium op. We zijn je graag van dienst!