Scriptium- Posted on
Leerachterstand
Leerachterstand is achterstand in de leerstof ten opzichte van leeftijdsgenoten die hetzelfde onderwijs kregen. Het is met andere woorden zo dat een leerling die een tijdlang lessen mist, het risico loopt om de stof moeilijker te kunnen volgen. Soms is zo’n achterstand het gevolg van afwezigheid, bijvoorbeeld na langdurige ziekte of een ernstige spijbelproblematiek. De afwezigheid van een leraar of een langere periode van afstandsonderwijs kunnen ook een oorzaak zijn. Niet alleen afwezige scholieren kunnen een leerachterstand krijgen. Ook aanwezige scholieren kunnen hun schoolwerk verwaarlozen en zo schoolachterstand oplopen. Gelukkig kan er ook iets aan gedaan worden.
Afwezigheid betekent niet per se leerachterstand
Scholieren die tijdens een korte periode leerstof missen, lopen die meestal zelf weer in. Soms met uitleg van de docent, maar vaak ook nadat klasgenoten hun notities ter beschikking stellen. Soms kan een goede bijles helpen, bijvoorbeeld als de leerstof zich beperkt tot één of enkele vakken. Tijdens een volgende les pikken deze scholieren dan weer aan bij de groep en zijn ze snel weer mee. Zulke leerlingen lopen geen leerachterstand op, maar missen hoogstens wat leercomfort tijdens en vlak na hun afwezigheid.
Wereldwijde leerachterstand
Leerachterstand kan ook globaal ontstaan. Dat was bijvoorbeeld het geval tijdens de wereldwijde lockdowns in de Covid-19-periode. Toen gingen scholen voor een lange periode dicht en kregen alle leerlingen afstandsonderwijs. In de ergste periode kregen ze vaak zelfs helemaal géén les. Daardoor liepen in een korte periode alle leerlingen in meer of mindere mate leerachterstand op. In de latere fasen van de pandemie zorgden periodes van quarantaine en isolatie voor meer individuele leerachterstand. Dit doordat scholieren soms meerdere keren in één schooljaar één à twee weken afwezig waren.
Het afstandsonderwijs zorgde ook voor leerachterstand. In de beginfase waren docenten nog onervaren, en ontstonden er grote verschillen in leerstof. Gelukkig verbeterde de situatie al snel, omdat docenten ook goede leerlingen zijn. De maatschappij reikte allerlei hulpmiddelen aan, waardoor de kwaliteit van het afstandsonderwijs verhoogde en de landelijke leerachterstand weer verkleinde.
Lerarentekort
Het aanhoudende lerarentekort in Nederland vormt een bijkomende bedreiging. Niet alleen afwezigheid van de leerling zélf, ook afwezigheid van de leraar zorgt voor achterstand. Als er geen les is, zijn leerlingen meer op zichzelf aangewezen. Scholen proberen ervoor te zorgen dat de afwezigheid van een leraar zo goed mogelijk wordt opgevangen. Bijvoorbeeld door grotere groepen te vormen, online of hybride les te geven, of een vervangdocent in te schakelen. Helaas lukt dat niet altijd. Is een leraar van een belangrijk vak lange tijd afwezig, dan vormt dat een risico.
Schoolwerk verwaarlozen
Een oorzaak die moeilijker op te sporen is, is de verwaarlozing van schoolwerk. Dat gebeurt bij scholieren die een verkeerde leermethode gebruiken. Als ze woordjes leren voor een moderne, vreemde taal, doen ze dat maar één of twee keer. Of ze leren hun leerstof alleen vlak voor het examen, vaak met nachtwerk tot gevolg. Leerstof écht onthouden doen ze op die manier niet, waardoor hun leerachterstand langzaamaan opbouwt. Alle scholieren met zo’n leermethode lopen risico, vooral als ze zich er niet toe kunnen aanzetten om meer regelmaat in het leren te brengen en voldoende te herhalen.
Een leerachterstand wegwerken
Een school beschikt over heel wat mogelijkheden om leerachterstand weg te werken. Zo zijn er instrumenten om te testen of een leerling mee is. Een interessant voorbeeld zijn de taaltesten die het begrijpend lezen en het woordenschatniveau van leerlingen nagaan. Extra zorgmaatregelen zorgen ervoor dat alle leerlingen kunnen aansluiten bij de klas. Gesprekken op school kunnen een oplossing bieden voor leerachterstand op school. De vakdocent is aanspreekpunt voor alle vakgebonden moeilijkheden.
Leerlingen die niet mee zijn met de klas, uiten dat soms in negatief gedrag. Ze zoeken vaker ruzie, spreken tegen, verstoren de les, plegen vandalisme, enzovoort. Op die manier trekken ze (negatieve) aandacht. Ouders aarzelen dan om naar school te gaan voor een gesprek.
Als het gedrag van een leerling niet goed is, vrezen ouders dat het gesprek vooral daarover zal gaan. En niet over hun bezorgdheden in verband met de schoolachterstand van hun zoon of dochter. De oplossing van de leerachterstand ligt nochtans op school. Zonder de juiste actie komt een leerling mogelijk in een neerwaartse spiraal terecht.
Gevolgen van een leerachterstand
Leerachterstand leidt in sommige gevallen tot nog andere problemen. Spijbelen, schoolmoeheid, dalend zelfvertrouwen, dalend welbevinden, dalende motivatie tot zelfs faalangst kunnen het gevolg zijn van een langzaam opgebouwde achterstand. Het is dus belangrijk om risico’s vroeg op te merken en iets te ondernemen. In elk geval voordat een langere afwezigheid leidt tot leerachterstand.
Een leerling met achterstand zal vaker falen aan het einde van het schooljaar. Tekorten in basisleerstof leiden tot verminderde slaagkansen in het jaar nadien. De klassenraad zal dan ook ‘veilig’ delibereren en ervoor zorgen dat de leerling heroriënteert naar een nieuwe richting. Of de leerling kan het jaar overdoen. Jammer genoeg betekenen beide maatregelen soms dat de leerachterstand nog groter wordt. Het is belangrijk om zo’n watervaleffect te vermijden, nog voor het zich aandient. Zoek dus hulp voor het te laat is.
Studiehulp van Scriptium
Ben jij scholier en ben je op zoek naar bijles voor bepaalde vakken? Bij Scriptium bieden we professionele studiehulp aan. Of je nu geholpen wilt worden met economie, worstelt met natuurkunde, of hulp bij Engels nodig hebt, we staan 7 dagen per week voor je klaar. Neem contact met ons op, en we komen snel bij je terug!
