Scriptium- Posted on
Ik-vorm versus passieve vorm
Het komt dikwijls voor dat scripties of verslagen in de ik-vorm zijn geschreven, of dat delen daarvan in de ik-vorm zijn opgeschreven. Een voorbeeld is een zin als:
In dit onderzoek beperk ik me tot de problemen op vlak van spreekvaardigheid. Met deze deelvraag tracht ik te achterhalen aan welke aspecten van spreekvaardigheid in de klas aandacht dient te worden besteed.
Zo’n zin kan beter in een passieve vorm worden geschreven, ten behoeve van de objectiviteit en de neutrale toon van de scriptie.
Dit onderzoek beperkt zich tot de problemen op vlak van spreekvaardigheid. Met deze deelvraag wordt achterhaald aan welke aspecten van spreekvaardigheid in de klas aandacht dient te worden besteed.
De zin kan ook in derde persoon worden geschreven, waarbij de ‘ik’ wordt veranderd in ‘de onderzoeker’. Dit geniet echter niet de voorkeur.
Ik-vorm en eigen ervaringen in de scriptie
Een probleem dat zich vaak in het begin van een scriptie voordoet, is het baseren van de probleemstelling op eigen ervaring of observatie. Daarbij wordt dan ook de ik-vorm gebruikt. Een voorbeeldzin:
Tijdens mijn vorige stage heb ik dit probleem bij een uitwisselingsproject met leerlingen geconstateerd. De Nederlandse leerlingen waren nauwelijks in staat een gesprek met de Duitse leerlingen te voeren. Dit bevestigde mijn mening dat er meer aandacht moet worden besteed aan het oefenen van zowel spreek- als gespreksvaardigheid.
Het is beter en wetenschappelijker om de probleemstelling niet op eigen ervaring of observatie te baseren, maar op die van anderen binnen de organisatie, of op wetenschappelijke bronnen. Zo wordt voorkomen dat de scriptie de vorm van een persoonlijk verslag krijgt en subjectief wordt. Het feit dat je zelf een probleem constateert hoeft namelijk niet te betekenen dat er daadwerkelijk sprake is van een probleem. Als het probleem daarentegen door wetenschappers is geconstateerd en wordt benoemd, steunt je probleemstelling op een wetenschappelijk fundament.
Bij bovenstaand voorbeeld kan dan worden aangegeven:
“Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de spreek- en gespreksvaardigheid in de Duitse taal van leerlingen onvoldoende ontwikkeld is (bron)”.
Of je kunt er een interne bron bij zetten:
(R. Beijers, persoonlijke communicatie, 6 maart 2015).
Objectiviteit
Vanuit het oogpunt van objectiviteit dient de ik-vorm in scripties niet gebruikt te worden. Het is namelijk belangrijk dat een scriptie in een neutrale, wetenschappelijke toon is geschreven. In principe dienen ook de woorden ‘mij’ en ‘mijn’ in scripties te worden vermeden. Dat geldt ook voor het uiten van meningen als: ”in mijn optiek (…)”, ”ik sluit me aan bij deze visie (…)”, ”mijn mening is dat (…)”. Ook dit soort zinnen ondermijnen de objectiviteit en objectieve toon van je scriptie.
Er zijn een aantal uitzonderingen op de ‘basisregel’:
Het gebruik van 'we', 'je' en 'u'
Naast het niet gebruiken van de ik-vorm, valt het ook af te raden om de we-vorm, je-vorm en u-vorm te gebruiken in onderzoek. Een voorbeeldzin:
‘Als we de resultaten terugkoppelen naar het TOPOI-model, blijkt dat de organisaties steeds meer apart van elkaar opereren’.
De we-vorm is niet te prefereren in scripties vanwege het feit dat de zin daardoor een belerende toon krijgt en je daarmee de lezer onrechtstreeks toespreekt. Bovendien wordt scriptieonderzoek meestal door één persoon uitgevoerd en niet door meerdere personen, waardoor het gebruik van ‘we’ ongepast is.
Bij de je-vorm spreek je de lezer rechtstreeks toe, bijvoorbeeld:
“Als je nu de resultaten van de toepassing van model A vergelijkt met die van de toepassing van model B, dan blijkt er een groot verschil te zijn.”
Het is niet goed om de lezer rechtstreeks toe te spreken, omdat het de bedoeling is om ‘afstand’ te nemen van je onderzoek en de eigen stem als schrijver niet te tonen. Bij het gebruik van ‘je’ lijkt het alsof de auteur de lezer direct toespreekt, en dus onderdeel uitmaakt van het onderzoek. Hetzelfde geldt voor het gebruik van ‘u’.
Ook hierop zijn echter uitzonderingen. In het voorwoord of dankwoord kan gebruik worden gemaakt van ‘je’ en ‘u’.
Ontwikkelingen in wetenschappelijk taalgebruik
De laatste jaren zien we binnen het Nederlandse onderwijssysteem een diversificatie met betrekking tot eindopdrachten. Zo wordt bij sommige opleidingen om een portfolio gevraag in plaats van een scriptie. Andere studenten schrijven een stageverslag, praktijkopdracht of adviesrapport. Door deze diversificatie wordt de ik-vorm vaker gehanteerd en wordt die ook eerder toegestaan. Tevens is het zo dat bij sommige typen onderzoeken het gebruik van de ik-vorm wél gangbaar is, zoals bij actieonderzoeken. Bij zo’n onderzoek maakt de onderzoeker zelf deel uit van het onderzoek. Sommige rechtenopleidingen stellen als eis dat de visie van de onderzoeker wordt opgenomen in de scriptie. Hierbij is het gebruik van de ik-vorm zelfs vereist.
Informeer om bovenstaande redenen altijd bij je begeleider of het gebruik van de ik-vorm is toegestaan of niet. Hij of zij heeft het laatste woord.
Professionele hulp van Scriptium
Heb je moeite met het aanhouden van een objectieve en neutrale toon in je scriptie? Wil je dat Scriptium jou helpt bij het opstellen van een goed onderzoek? Schakel dan vandaag nog een professionele begeleider in. Heb je je scriptie al afgeschreven? Laat je tekst dan nakijken en redigeren op taalfouten, structuur en inhoud. Wij staan 24 uur per dag en 7 dagen per week voor je klaar.
Ik ben bezig met een actieonderzoek in mijn organisatie. Sommige stukken schrijf ik vanuit mijn ervaring als onderzoeker, en die zijn in de ik-vorm. Als ik dan bij andere meer afstandelijke stukken zoals de theorie vanuit passieve vorm schrijf, is het een beetje vreemd dat ik mix qua vertelperspectief. Ik vraag me af of je gewoon de ik-vorm sowieso kunt gebruiken in een hele actieonderzoek.
Hallo Java,
Dank voor je vraag. Bij een actieonderzoek maak je zelf als deelnemer onderdeel uit van het onderzoek. Dat wil nog niet zeggen dat je dan ook vanuit het ik-perspectief dient te vertellen. Ook bij een actieonderzoek is het voor de wetenschappelijke toon van het onderzoek bevorderlijk als je de ik-vorm niet hanteert. Een en ander is ook afhankelijk van de eisen van je opleiding of begeleider. Bespreek het voor de zekerheid met hem of haar.