Scriptium- Posted on
Herhaling als stijlfiguur en in de retoriek
Herhaling wordt door auteurs in de literatuur en poëzie gebruikt om met taal te spelen, om de aandacht van de lezer te trekken of om op emoties in te spelen. Er is dan sprake van herhaling als stijlfiguur. Herhaling of dubbeling kan een mooie stijlfiguur zijn wanneer deze bewust wordt gebruikt, om een woord te benadrukken. Bijvoorbeeld in deze zinnen:
In de oudheid gebruikten Griekse redenaars herhaling om hun boodschap te beklemtonen. Er kan dus een retorische kracht in herhaling schuilen. Politici hanteren het om het publiek te overtuigen of hun tegenstrevers verbaal onderuit te halen. Bedrijven gebruiken het in hun slogans om producten te verkopen. Een paar voorbeelden van herhaling in reclame:
Herhaling kan echter ook storend werken. In dat geval spreken we van een stijlfout. Vooral in formele teksten dient herhaling vermeden te worden.
Herhaling in scripties
Ook in scripties komt het weleens voor dat er in twee of drie zinnen achter elkaar hetzelfde woord gebruikt wordt. Dit staat echter stilistisch niet altijd even ‘mooi’. In scripties sluipt herhaling van woorden er vaak onbewust in. Er is dan sprake van een stijlfout. Hier wordt twee keer achter elkaar een zin met hetzelfde woord begonnen:
Hoewel er in bovenstaande zinnen geen taalfout staat, is er wel sprake van een stijlfout, omdat beide zinnen met het woord ‘daarnaast’ beginnen. Dit staat simpelweg niet mooi. Het duidt op een gebrek aan finesse in het taalgebruik.
Soms is er ook sprake van een onjuiste herhaling. Bijvoorbeeld bij deze zinnen:
Als je moeite hebt met het aanbrengen van variatie in zinnen door verschillende woorden te gebruiken die hetzelfde betekenen, kun je synoniemen gebruiken. Je kunt ook besluiten eerst even te oefenen.
Herhaling op zins- of tekstniveau
Herhaling in scripties kan ten eerste voorkomen op zins- of tekstniveau. Er is dan sprake van dubbeling binnen een zin of in verschillende zinnen. Een voorbeeld daarvan:
In deze tekst staat twee keer ‘de meeste mensen. Dit leest storend. Er dient meer variatie gebruikt te worden, bijvoorbeeld met:
Er zijn ook voorbeelden van herhaling op woordniveau (betekenis) die een tekst minder effectief maken. Op het eerste gezicht zijn deze fouten zelfs moeilijk op te pikken. We maken ze vaak omdat we de nadruk op iets willen leggen. Bekijk de onderstaande voorbeelden maar eens.
Laten we deze voorbeelden eens per zin bespreken.
Dit is verreweg de herhalingsfout die we het vaakst tegenkomen in scripties. Het is een fout die er gemakkelijk insluipt, ook in spreektaal. ‘Daarnaast’ en ‘ook’ betekenen exact hetzelfde. Dat betekent dus dat onze voorbeeldzin net zo goed had kunnen zijn: “Ook wijst het onderzoek ook uit dat we in de toekomst meer betrokkenheid zullen zien.” Dan valt ineens wel op dat er sprake is van een taalfout.
Het bezittelijk voornaamwoord ‘zijn’ heeft ‘bezit’ in de betekenis besloten. Het woord ‘eigen’ betekent in onze voorbeeldzin dat de tas ‘van hem’ was. In feite betekenen ‘zijn’ en ‘eigen’ dus hetzelfde. Beter is dus: “De participanten verklaren dat ieder de eigen tas mee moest nemen naar school.” of “De participanten verklaren dat ieder zijn tas mee moest nemen naar school.”
Deze lijkt op fout 3, maar is net even iets anders. ‘Daarnaast’ verwijst namelijk terug naar de vorige zin. In voorbeeld 3 verwijst ‘naast’ naar het lijdend voorwerp in dezelfde zin. Toch is ook hier weer een dubbele ‘ook’ te zien. Correct is simpelweg: “Naast onvrede zien we tevredenheid en aanbeveling bij participanten.”
Dit is ook een herhalingsfout die er gemakkelijk insluipt. ‘Zoals’ en ‘bijvoorbeeld’ hebben dezelfde betekenis. Eén van de twee is dus voldoende. Correct is dus: “Het willekeurige ingrediënt, zoals zout..” of “Het willekeurige ingrediënt, bijvoorbeeld zout…”
De voorbeeldzin die we geven komt veel voor in scripties. “De onderzoeksvraag van deze scriptie luidt als volgt:”. Het werkwoord ‘luidt’ betekent ‘is’ en de dubbele punt (‘:’) signaleren ‘zoals hierna volgt’. De constructie ‘luidt:’ betekent dus hetzelfde als ‘is als volgt’. Zodra je dus de twee met elkaar combineert, heb je geschreven: “De onderzoeksvraag van deze scriptie is als volgt als volgt is.”
Herhaling op hoofdstuk- of paragraafniveau
Een andere vorm van herhaling in scripties vindt niet op zins- of tekstniveau plaats, maar op hoofdstuk- of paragraafniveau. In dat geval worden (grote) stukken tekst in verschillende hoofdstukken of paragrafen herhaald en komt dezelfde informatie steeds terug. Dit kan dan gaan om letterlijke herhaling of herhaling van informatie in andere bewoordingen. Een voorbeeld:
Deze tekst komt later in iets andere bewoordingen terug:
Hoewel herhaling van informatie in verschillende bewoordingen soms onvermijdelijk is, dient het niet te veel en te vaak te gebeuren. Voorkom in elk geval dat je tekst letterlijk herhaalt in je scriptie. Het maakt de scriptie langdradig. Daarnaast staat het slordig en de lezer krijgt niet het idee dat hij een kwalitatieve tekst leest.
Professionele scriptiehulp nodig?
Heb je van je begeleider te horen gekregen dat je scriptie langdradig is of te veel herhaling bevat? Zie je door de bomen het bos niet meer? Bekijk ons correctieschema voor meer tips over het schrijven van je scriptietekst. Je kunt bij Scriptium ook professionele scriptiebegeleiding nemen, of je scriptie laten nakijken. Met onze hulp sta je er niet meer alleen voor.
Ik heb een aantal quotes van geïnterviewden herhaaldelijk gebruikt in mijn scriptie. De reden is dat ik het resultatenhoofdstuk in onderwerpen heb verdeeld, en sommige quotes komen bij meerdere onderwerpen terug. Graag jullie advies hierover.
Hallo Gerie,
bedankt voor je vraag. De basisregel is dat je herhaling in een scriptie dient te vermijden. Het maakt een scriptie langdradig. Daarnaast kan het de indruk wekken dat je te weinig informatie hebt verzameld. In dit geval kan dit ook die indruk wekken bij je beoordelaars, alsof je te weinig interviews hebt gehouden of te weinig informatie uit interviews hebt gekregen om een variatie aan quotes te gebruiken. Wellicht kun je toch variëren in quotes?
Hallo Scriptium,
mijn begeleider beweert dat er herhaling in mijn onderzoek zit. Ik zie zelf niet waar die herhaling in de tekst zou moeten zitten. Probleem komt nog bij dat ie op dit moment op vakantie is en ik hem niet kan bereiken. Enig advies?
Hallo Denise,
vervelend dat je je begeleider niet kunt bereiken momenteel. Een manier om sneller herhaling in een tekst te detecteren, is door de tekst hardop te lezen. Grofweg kun je ook stellen dat er twee vormen van herhaling zijn: taalkundige en inhoudelijke herhaling. Bij taalkundige herhaling gebruik je letterlijk hetzelfde woord of dezelfde zin. Bij inhoudelijke herhaling gebruik je andere zinnen bij twee verschillende teksten, maar is de boodschap dezelfde. Mogelijk doelt je begeleider op deze laatste vorm van herhaling.